daen

danen

vandaar in de betekenis van' in tijd of in plaats'

dakschild

elk van de hellende vlakken van een dak, die elkaar snijden

dal

dale- daal

langgerekt laaggelegen gebied

dalgrond

arme grond onder afgegraven veen vermengd met onderliggend zand

dam

dam- dijk of wal- verhoogd voetpad langs water- grondgebied. Later vooral waterkering dwars op de waterloop.

damsluis

in sleuven geplaatste schotbalken om water op te stuwen om desgewenst te inunderen

dan

dal in bos- verzameling wilde dieren

darg

derrie

los slib van bladeren met veen- ook veenachtig weiland

deel 1 (Fries)

alias voor gemeente

deel 2

plaats waar gedorst wordt

deelpacht

de pachtprijs bestaat deels uit een aandeel in de opbrengst

deimt

deemt- demat

landmaat van ca 1 dag maaien. Ca 400 roeden= ca 1500 m lang of o,5 hectare

dekzand

door de wind afgezet zand

dekzandrug

zandruggen met sikkelvorm- gevormd door stormen na de ijstijd

del

dell – delle –dal - rijt

laagte- duinpan- vochtige inzinking in grond bij oorsprong van een beek

delf

delve - delft - dilf -dilve

gegraven water

dellijn

klein dal

delling

vlaai

geul in weiland

delta

afzettingsgebied aan de mond van een aldaar sterk vertakte rivier

den

danne

dennenboom

dene

dan

door bos omringde plaats- schuilhoek

denghe

braakliggend land

denudatie

afvoer van een verweringslaag door wind- stromend water of door zwaartekracht

derrie

darg

veen onder de klei resp. brandstof- bagger

diep

ondergelopen moeras. Ook water - vaargeul tussen wadden- vaart

diepzee

zee dieper dan 200 meter

dieven

overdekken met water

dijcgroet

land aan een dijk gelegen en plichtig aan dijkonderhoud

dijcroede

dijcslach

stuk dijk, dat iemand moet onderhouden

dijcstal

grond waarop de dijk ligt

dijk

dijke

verhoging met aarde als waterkering. Veelal met een weg erop. Meestal vernoemd naar de plaats aan het begin van de dijk

dijkbeloop

talud van een dijk

dijkbeslag

buitenbekleding van een dijk

dijkhuis

zetel van bestuur waterschap cq beheerder van een dijk

dijkmagazijn

gebouw aan de dijk als opslagplaats voor onderhoudsmaterialen voor dijkbeveiliging

dijkmeester

technisch dijkbeheerder onder gezag van de dijkgraaf

dijkplichtige

ingeland- geërfde

gebruiker van grond in een polder, die plicht had de dijk te onderhouden resp. daaraan bij te dragen

dijkschot

dijcschot - dijcpont - dijccost

dijkgeld- polderlasten

dijkslag

dijcslach

gedeelte van een dijk waarvoor iemand onderhoudsplichtig was

diks

dijk –dijc

poel – moeras, maar ook waterkering

dil

laaggelegen weiland

dilf

dilve - delf - delft - delve

gegraven water - gracht

diluvium

pleistoceen

oude naam voor tijdvak voor het holoceen

dinc

dync - ding

rechtplaats- gerecht

dinge

volksvergadering in open lucht resp.plaats waar rechtspraak plaats vindt

dingspil

rechtsgebied in Drente

dobbe

dubbe

door turf uitgraving ontstaan gat/kuil met water. Gebruikt als dsrinkplaats voor vee. later vijver in het dorp. Drents woord

doel

grensteken resp. greppel tussen twee landen. Ook achterste  en  plaats waar schutterij actief is

does

struikgewas- begroeid veen of moeras

doest

zijl

graansoort

dolege

dolech- dolage- dootllage

moeras- slijkpoel ontstaan door afgesneden beekkronkel (kanalisatie)

doline

kuil in kalkbodem

dollard

dollaert- dullaert

kom- laagte- groot gat in de grond. Ook domkop

dom

doeme - dome

rechtsgebied-  gebied waarvoor heerschappij gold. Ook domkerk

domdeken

doemdeken

zielzorger voor leden van het Kapittel en van de koordienst. Oudste van het kapittel

dominicanen

predikheren-  jacobijnen

monniken- kloosterbroeders

donjon

versterkte toren van max. 3 verdiepingen met borstwering- bedoeld als uiterste verdedigingswerk

donk

oeverwal- rivierduin

hol resp. zandige verhoging in moeras. Ontstaan door afzetting van rivieren. Een donk heeft steile kant.

doodlage

dootlage- dolege

moeras – slijkpoel ontstaan door afgesneden beekkronkel

dorma

Keltische naam voor woelige beek

dorn

doorn- dorijn

stekel- stekelige struik- gebied met struiken- haag met doornen struiken bv hagedoorn of hagebeuk

dorp

torp- terp- doorp- durp- darp

landgoed/akkers -hoeve resp. dorp. Vroeger lagen die op een terp

dras

land met een grondwaterstand op of nabij maaiveld niveau

drecht

dricht - drift -dreft

stromend water- vaarwater. voor trekschuiten  Ook overvaart of veer of doorwaadbare plaats. Ook district en weiland

dreef

begroeide weg, waarover vee werd gedreven

drem

stuk grond

drep

grassoort

dries

driesch

braakland- onvruchtbaar stuk grond - schapenwei-  binnenterrein boerderij

drift  1

drecht- dricht -dreft

zeestroming door aanhoudende wind. Ook stromend water of vaarwater

drift  2

a. steeg waarlangs vee gedreven mag worden  en b. terrein waarop drijfjacht is toegestaan en c. doorwaadbare plaats

droge

plaat

plaats boven het water uitstekend resp. zandbank

drostambt

rechtsgebied in Overijssel. Verdeeld in scholtambten

dub

dob- dobbe

kuil

duiker

koker onder een weg, dam, dijk voor in- en uitlaat van water

duin

duna

door wind opgeworpen zandhoop

duist

onderhout- struikgewas en laaggelegen drassig land

duna

duin

dwarsdal

bergdal dwars op de richting van de berg