baak

seinteken op waterweg

baam

boom

slagboom bij tol

baan

baene

effen vlakte - (slag)veld . Ook effen weg

baar

kaal- vlak- onontgonnen- onbewerkt- ruw

baard

barda

rand- uiteinde

bacht

bachte- bachten- bachter

achter- achterzijde

bak

bac

lange heuvelrug

bake

bakel- baken

lange paal met teken erop als grensaanduiding

baki

becha- beek

natuurlijke waterloop

baldo

dapper- boud

balg

balch

geul in Waddenzee

baljuw

vertegenwoordiger van de 'heer' of vorst tav van bestuur en rechtspraak

balk

balc

doorlopende balk als brug- brug van houten palen

balwa

slecht

ban

banne

rechtsgebied resp. polder. Ook rechtbank

bandijk

winterdijk/ wakerdijk

gerechtelijk geschouwde rivierdijk geschikt voor het hoogste water/ ligt dicht bij de rivier

banent

benent

beemd- weiland

banerhere

baanderheer

eigenaar van een onafhankelijke heerlijkheid onder eigen banier

banpaal

markering van de grens waarbinnen de jurisdictie van de stad gold

bant

streek- gouw resp. grens

banwatereringe

wetering waarvan beheer , gebruik en onderhoud rechtelijk is geregeld

banwerk

banwerc

verplichte arbeid meestal aan dijken op last van schout of rechter

bare

baer

afsluitboom- slagboom

barg

mannetjes varken

bark

berc

berk . Ook boombast

barm

baerm- barem

walrand tussen twee velden of weiden. Ook trekpad langs een vaart

barme

bezinksel

barn

born- bern- boorn

bron voor drinkwater

barnen

bornen

branden

barza

naaldhout

basalt

donker hard vulkanisch gesteente

bassin

havenbekken

haven door sluisdeuren van rivier of zee afgesloten

bast

strop - boomschil

bastion

bolwerk

uitspringend gedeelte van vestingwal/-muur- vijfhoekig van vorm

bedding

laagte waardoor een rivier stroomt

beek

verwijzend naar ligging aan water.

beemd

beemt

vruchtbaar weiland of hooiland langs water en nabij de nederzetting. Naam ontstaan na 1000 in Brabant

beer  1

bere -aalt

modder- mest

beermuur

gemetselde waterkering

gemetselde waterkering dwars in de gracht, waar buitenwater binnenkomt. Doel water op peil te houden

beers

stoppelveld- gevlochten haag- omheinde woonplaats

beest

biest

drassige plaats waar biezen groeien

bekken

komvormig gebied op land resp. in water

beklemrecht

erfelijk recht om een landerij/boerderij  te gebruiken tegen vaste periodieke vergoeding

bekrammen

bedekken van een dijk met afdekmateriaal bv stromat

belg

zwelling- kleine verhoging

beloken

afgesloten

belt

bilt- bolt- belte

kleine verhoging in veenlandschap resp. aangeslibd land

benedenloop

deel rivier op bijna zeeniveau

benedenrivier

deel rivier waar getijden nog invloed hebben

benedenstads

westen van de provincie Utrecht

benedenweg

lageweg

lager gelegen weg voor de droge seizoenen. Er is ook een hogere weg voor de natte seizoenen

bent

bunt- bant

harde grassoort - gebruikt voor vlechtwerk (manden- korven)

berd

bred - bert

plank

bere

schuur- huis. Ook  modder- drek

berg

bergen

hoogte- resp. fort. In het zuiden echter ook voor lage akkers ontstaan door zandafgraving

bergboezem

tijdelijke opslagplaats van polderwater met inlating bij droogte.

bern

barn- born- boorn

bron voor drinkwater

berne

barne

brandstof

bert

plank. Ook helder- stralend?

beuk

bouwlichaam= bouwtechnisch afgerond bouwelement. Tweebeukig= 2 met lange zijde tegen elkaar liggende bouwlichamen

bier

bere

modder

bies

beest

drassige plaats waar biezen groeien (een wild groeiende grassoort in moerasgebied nb biezen mand)

bijlhouwer

houtbewerker

bijster

loslopend - verwilderd - daar raak je de weg kwijt(bijster)

bilant

nieuw aangewassen land

bilc

bulc -buelc- beelc

schelvis . Ook weiland?

bile

biel - bijl

jachtplaats

bilt

belt

verhoging in landschap resp. aangeslibd land

binnendijk

slaperdijk- zomerdijk- zomerkade

landinwaartse dijk als reserve tegen doorbraak van de winterdijk langs de rivier

binnenhaven

waar naast een buitenhaven ook een haven achter sluizen is

binnenmoeder of- vader

dagelijks verzorger in een weeshuis

binnenzee

vrijwel geheel door land omgeven

biosfeer

is het geheel van de hydro- en lithosfeer samen met de atmosfeer

birkt

berkenbos

bivanc

afgepaald stuk land

blaak

blaken

stralen- blinkende water

blauw

vals

blauw gras

grasland, dat ‘s-winters onderloopt en niet meer bruikbaar was voor beweiding

blauwe zeeklei

zeeklei afgezet achter de strandwal in begin van onze tijd

blec

land dat slechts kort boven water uitsteekt

bleek

aanduiding voor ven, die zomers droog staat.

blij

slib

blik

blec

kaal buitendijks aangespoeld stuk grond (veelal zand), dat maar beperkt boven water uitsteekt

blindnis

zeer ondiepe nis zoals een raamnis zou zijn geweest. Bedoeld ter verlevendiging van een muur

bloemdijk

dijk, die formeel aangewezen is als natuurgebied

blok

loke- bloc - bluc

door gracht of door omheining ingesloten stuk land

blokhuis

verdedigingspost langs de weg van stammetjes en balken

blokverkaveling

strokenverkaveling- copeverkaveling

verkaveling in lengtestroken van ca gelijke maat = cope= ca 1250x110 meter

bluc

blic

door gracht of heining omgeven stuk grond

bode

hulp van de dijkgraaf als boodschapper- incasseerder en landmeter

bodebus

waardigheidsteken van een overheidsbode

bodem

bodom - bodum - boden

ton- vat resp.  grondgebied.  Ook viswater ??

boede

bode- bodo

klein huisje

boedel

huis en hof - grondbezit resp. roerend bezit

boeier (zeeuws)

moerassige, ziltige weide

boezem

het watersysteem rond een polder, van waaruit de niveau regeling door bemaling plaats vindt

boezemland

land, dat op  natuurlijke wijze afwatert op een boezem

bogerd

boogaard

boomgaard

bogt

bouw- of grasland

boke

boeke - boec

beuk

bol

los- niet compact- mul- droog- zandplaat

bolder

bedijkte kop van een rivier

bollaert

beul

bolster

bonkaarde- bonkveen

bovenste laag van het veen alleen bruikbaar voor turfstrooisel en vermenging met zand

bolt

belt- bilt

kleine verhoging in landschap

bolwerk

bastion

vooruitspringend deel van verdedigingswal/-muur- vijfhoekig van vorm

bongert

bangert- bamgert

boomgaard

bonkaarde

bolster- bonkveen

bovenste veenlaag alleen bruikbaar voor turfstrooisel en vermenging met zand

boomsluiter

boomsluter

boom over het water om doorvaren te beletten

bore

buer (oost nederl.)

gevecht

borg

borch- boorch

burchten en kasteelachtige huizen in Groningen

bornen

barnen

branden

born(e)

barn- bern- boorn

bron voor drinkwater

bors

burs

kreupelhout

bos

bosch

verwijzend naar een nabij bos of kreupelhout

boterweide

vruchtbare weide

botterhaven

visserhaven voor schepen met één mast, ronde boeg en smalle steven

bout

restant van weggevallen dijk

bouwing

boudinge- buwinge

huis- boerderij

bouwvoor

bovenste laag grond, die regelmatig geploegd wordt

bovenloop

deel van de rivier nabij de oorsprong

bovenrivier

deel rivier waar getijden geen invloed meer hebben

bovenweg

hogeweg

hoger gelegen weg, die in het natte seizoen ook droog blijft. Er is ook een lage weg voor het droge seizoen

braai

uiterwaard

braak

brake- braec- breek

land dat onbebouwd resp. tijdelijk niet ingezaaid is

braam

doornige vruchtenstruik

brabel

brabbel

bodemmodder

bracht

stuk grond, dat halfjaar weiland en halfjaar bouwland is resp. omheining

brak water

water met zoutgehalte lager dan in zeewater

brand

soort turf

brecht

helling- heuvel

bred

berd

plank

bree

akker op gemeenschappelijke bouwlanden de z.g. Es

breke

brake- braec

braak land

breugel

breuil- bruil

natte met struiken begroeide weide

breukgebergte

ontstaan door verticale verschuivingen in aardkorst, waardoor horsten en slenken ontstaan

briel

bruil- bruel

nat weiland- beemd

brij

slijkerige grond

brim

rand- oever

brink

meent

gemeentekom resp. marktplein veelal met gras en eiken begroeid, Oorspronkelijk bedoeld voor verzamelplaats van vee

broek - broekland

broecke- brok- broec- brouc

moerasland- drassig laag land veelal begroeid met bos en dunne veenlaag. Minder nat dan een goor

brogilo

laag, met hout begroeid jachtterrein

bronk

heuveltje in drassig land

brug

oeververbinding over water of spoor t.b.v. verkeer

bruil

breugel- breuil- briel

natte met struiken begroeide weide

bruinkool

stadium tussen veen en steenkool

bruul

bruil- briel

weide, beemd

brusch

bors- brusc- brusk

kreupelhout

bruy

verdorven land resp. in slechte staat ( eig. vissersterm voor bedorven haring)

budil

budel

gerechtsdienaar- plaats van de gerechtsdienaar= scherprechter

buitenplaats

vrijstaand huis met allure buiten de stad. Veelal bijgebouwen en omgeven door park of bos

bul

stier of ander mannelijk groot zoogdier. Ook groot voertuig of zwaar ding

bulc

bilc- buelc- beelc

weide

bult

kleine verhoging in landschap

bunder

oude vlaktemaat ca 1 ha groot = ca 1,5 morgens

bune

bunne- buun

riet- heg gevlochten

bunjo

verhoging- hoogte

bunt

bent

hard gras

bunte

land met heg beschermd tegen overweidend vee

bur- buur

klein huis(huizen) resp. woongemeenschap. Ook bestuurder van buurtschap of rechtskring. Later Schepen genoemd

burg

borch

burcht- kasteel- versterkte plaats

burg

versterkte dijk

burgerweeshuis

weeshuis voor poorters = inwoners binnen de poort van de eigen stad

bus

bosse- bussche

bos (in betekenis van bundel)

buul

hoogte

buurt

als suffix van plaatsnaam duidt op een buurt buiten de kern van een nederzetting

buurtlasten

erfdijksgelden- binnenlandse lasten

huishoudelijke uitgaven van een "Gerecht"= gemeente

buurtschap

gehucht

geïsoleerde groepering woningen op platteland  met eigen naam